English
Tư duy tập thể (tiếng Anh: Groupthink) là một hiện tượng xảy ra khi một nhóm các cá nhân đạt được sự đồng thuận mà không có các bình luận gây tranh cãi hoặc đánh giá về hậu quả hoặc giải pháp thay thế.
Khái niệm tư duy tập thể (Groupthink)
Tư duy tập thể trong tiếng Anh là Groupthink.
Tư duy tập thể là một hiện tượng xảy ra khi một nhóm các cá nhân đạt được sự đồng thuận mà không có các bình luận gây tranh cãi hoặc đánh giá về hậu quả hoặc giải pháp thay thế. Tư duy tập thể dựa trên mong muốn chung là không làm đảo lộn sự cân bằng của một nhóm. Mong muốn này tạo ra nghị lực trong một nhóm và theo đó sự sáng tạo và tính cá nhân có xu hướng bị kìm hãm để tránh sự xung đột.
Trong môi trường kinh doanh, tư duy tập thể có thể khiến nhân viên và giám sát viên bỏ qua các vấn đề tiềm ẩn trong việc theo đuổi tư duy đồng thuận. Bởi vì suy nghĩ phê phán cá nhân không được nhấn mạnh hoặc không bằng lòng nên các nhân viên có thể tự kiểm điểm và không đề xuất các lựa chọn thay thế do lo sợ làm đảo lộn hiện trạng.
Nội dung về tư duy tập thể
Sơ lược về lịch sử của khái niệm Tư duy tập thể
Nhà tâm lí học xã hội Đại học Yale, Irving Janis, đã đưa ra thuật ngữ tư duy tập thể vào năm 1972. Janis đưa ra giả thuyết rằng các nhóm người thông minh đôi khi đưa ra quyết định được cho là tồi tệ nhất dựa trên một số yếu tố. Ví dụ, các thành viên của một nhóm đều có thể có nền tảng tương tự có thể tách họ khỏi ý kiến của các nhóm bên ngoài.
Một số tổ chức không có qui tắc rõ ràng để đưa ra quyết định. Tư duy tập thể xảy ra khi một bên bỏ qua các lựa chọn hợp lí và đưa ra quyết định phi lí.
Đặc điểm của tư duy tập thể
Janis đã xác định 08 dấu hiệu hay đặc điểm của tư duy tập thể, tất cả đều dẫn đến các kết luận thiếu sót.
- Ảo tưởng sức mạnh: Nhóm trưởng hoặc phần đông thành viên khiến cho các thành viên khác lạc quan, liều lĩnh quá mức về thực trạng của nhóm hoặc giải pháp họ đã tìm ra.
- Niềm tin tuyệt đối: Điều này khiến các thành viên xem nhẹ tính đúng sai của vấn đề và hậu quả của những hành động mà mình và cả nhóm có thể gây ra.
- Biện hộ: Các thành viên cố gắng cân nhắc các giải pháp một cách phiến diện, cố gắng đào sâu vào mặt tích cực để lờ đi những rủi ro, nguy cơ tiềm ẩn của giải pháp đó.
- Suy nghĩ rập khuôn: Các thành viên có xu hướng ác cảm, bác bỏ quan điểm hoặc góp ý của những người khác/nhóm khác ngay cả khi những đóng góp đó có ích đi nữa.
- Tự kiểm tra: Khi đưa ra quan điểm trong một buổi làm việc nhóm, mỗi người đều phải phân tích những mặt lợi – hại của quan điểm bản thân đóng góp. Thông thường, “tự kiểm tra” là dấu hiệu một người cố tình không nêu ra những mặt có hại của vấn đề.
- “Người gác cổng“: Đây là những thành viên có khả năng/cố gắng che giấu những thông tin gây bất đồng trong nhóm, khiến cho mọi người không có đủ dữ liệu cần thiết để đưa ra quan điểm riêng của mình.
- Ảo giác đồng thuận: Đây là hiện tượng các thành viên tránh việc đào sâu tư duy, làm cho mọi người tin rằng tất cả đều đã thống nhất với nhau.
- Gây áp lực trực tiếp: Những người dám chất vấn ngược lại tập thể sẽ bị coi là không trung thành hoặc phản bội.
Tóm lại, nhóm có thể có một ảo tưởng về sự bất khả chiến bại và cho rằng chẳng có gì làm nhóm quyết định sai.
Nhìn chung, nhóm hợp lí hóa mọi kết quả tiêu cực có thể có. Các thành viên được thuyết phục nguyên nhân của họ là đúng và chính đáng; do đó họ bỏ qua bất kì cản trở đạo đức nào trong các quyết định của họ. Tổ chức nhóm có xu hướng bỏ qua các đề xuất của bất cứ ai ngoài nhóm.
Bất kì người nào chống đối trong nhóm đều bị áp lực phải đạt được sự đồng thuận. Sau khi áp lực được đặt ra, các thành viên sẽ tự kiểm điểm để tránh bị các thành viên khác xa lánh. Một khi các quyết định được đưa ra có nghĩa là tất cả các thành viên trong nhóm đều nhất trí. Một số thành viên của nhóm có thể hoạt động như một người bảo vệ; những người này ngăn chặn bất kì những ý kiến đối lập đến các nhà lãnh đạo tổ chức.
5 giải pháp hạn chế các tác hại của “tư duy tập thể”
Có một vài bước mà các nhóm làm việc có thể cân nhắc để giảm thiểu tác hại của “tư duy tập thể”. Vai trò của người trưởng nhóm trong trường hợp này chiếm phần lớn trong việc hạn chế “tư duy tập thể”.
Trưởng nhóm có thể chia các thành viên trong nhóm thành những nhóm nhỏ, đặt câu hỏi ngược lại/phản biện các ý kiến được đưa ra, tạo cơ hội cho các thành viên nói lên quan điểm của họ.
Dưới đây là 5 giải pháp cụ thể khác mà Janis gợi ý:
- Trưởng nhóm nên tránh nêu lên quan điểm và mong muốn của riêng mình. Hãy để các thành viên bày tỏ quan điểm của họ trước.
- Đề cử một hoặc vài người đóng vai trò phản biện lại các ý kiến đã được nêu ra.
- Thảo luận các ý kiến trong nhóm với người ngoài để có được những quan điểm khách quan nhất.
- Khuyến khích các thành viên có tư duy phản biện, không nên hạn chế bất đồng quan điểm.
- Trong nhiều trường hợp, trưởng nhóm nên hạn chế sự có mặt của mình để tránh ảnh hưởng đến quá trình tư duy của các thành viên trong nhóm.
Theo Irving L. Janis: “Niềm tin vững chắc của các thành viên vào tính đúng đắn của nhóm và những thành kiến sai lệch về đối thủ khiến họ thiếu đi sự cân bằng giữa lợi ích và các giá trị khác, nhất là khi các thành viên bắt đầu lạm dụng bạo lực để giải quyết vấn đề.”
Niềm tin “chúng ta là một tập thể tốt” khiến họ xem sự đồng thuận của tập thể như một tiêu chí để phán xét tính đúng sai và hiệu quả của các giải pháp. Đồng thời, suy nghĩ “những gì chúng ta làm đều vì mục đích tốt đẹp cả” càng khiến các thành viên cảm thấy quyết định đã đưa ra là đúng đắn. Những thành kiến tiêu cực về đối thủ càng củng cố thêm suy nghĩ ấy lẫn niềm tự hào về những mục tiêu cao cả của tập thể.
Chính vì những lẽ đó, “tư duy tập thể” là hiện tượng mà mọi người nên tránh, đặc biệt là dân công sở và những người thường xuyên phải làm việc nhóm. Sự thật này cũng chỉ ra rằng vai trò, tầm nhìn và nhãn quan sống của trưởng nhóm là điều vô cùng quan trọng.
Cuối cùng, Janis đưa ra lời khuyên rằng trong trường hợp bạn cảm thấy mình không được lắng nghe, ý kiến đóng góp luôn bị bác bỏ với những lý do không cụ thể, hoặc không được giải thích thỏa đáng, hãy chủ động tìm cho mình một nhóm làm việc mới phù hợp hơn. Nếu điều này kéo dài, bạn có thể cảm thấy căng thẳng, tệ hơn là ngày càng tự ti vào năng lực của bản thân và khả năng sáng tạo cũng khó có thể phát triển.
Nếu bạn có thể hạn chế tối đa tác hại của tư duy tập thể thì bạn có thể tái cấu trúc doanh nghiệp và nâng cao quản trị hiệu suất doanh nghiệp của mình
(Tài liệu tham khảo: investopedia.com; verywellmind.com)
